een plek om te blijven

over dingen die duren

Waarom ik duurzaamheid nu zo belangrijk vind

Dat het niets uithaalt. Dat het moeilijk is. Dat het duur is. Dat je plots niets meer mag. Dat het zelfs vervelend is voor anderen. Er zijn tal van argumenten die mensen aanhalen om niets aan hun levensstijl te veranderen. En dat is oké. Ook al ben ik het niet eens met die argumenten, ik zal de laatste persoon zijn die iemand anders zegt wat ‘ie moet doen. Zolang iemand gelukkig is met het leven dat hij/zij leidt en de keuzes die hij/zij iedere dag maakt, is het mij allemaal eender. Maar ik kwam op een punt waarop dat voor mij niet meer gold; een punt waarop ik me niet meer goed voelde bij de dingen die ik deed, het voedsel dat ik at en de kleren die ik droeg. In dit artikel leg ik uit waarom.

In de podcast Het groene hart van gaat Jelle Derckx elke aflevering op zoek naar het groene hart van zijn gast. Ik zou liegen als ik zou zeggen dat ik er altijd al een gehad heb, zo’n groen hart. Ik kom bijvoorbeeld niet uit een per definitie groen gezin. De grootste ‘groene’ discussie die we als gezin hadden, ontstond naar aanleiding van de Dioxinecrisis in 1999 – ik was toen negen en mijn moeder besloot om voor de toenmalige groene partij te stemmen. Ik weet ook nog dat ik als kind bijzonder bezorgd was toen er in onze straat plots allemaal posters aan de vensters gehangen werden om te protesteren tegen de vervuilende invloed van fabrieken en de impact daarvan op de omwonenden. Toen ik mijn ouders vroeg wat die posters betekenden, was ik verbouwereerd dat iemand louter omwille van economisch winstbejag de aarde en de gezondheid van mensen zoveel schade toe zou brengen. Misschien waren er dus toch al ergens kiemen van een groen hart, maar dan vooral in theoretische zin. In de praktijk vond ik het allemaal maar vreemd: mensen die overal met de fiets naartoe gingen, geen auto hadden, geen vlees aten, rare kleren droegen. Mijn beeld van een duurzame levensstijl was heel typisch, omdat het beeld van ‘de groene hippie’ het enige was dat ik af en toe zag.

Ik denk dat de basis bij mij ontstaan is vanuit een diepgeworteld rechtvaardigheidsgevoel en een aversie voor onrecht, op welk vlak dan ook. In combinatie met een groot empathisch vermogen richtte dat rechtvaardigheidsgevoel zich in mijn geval al snel op dierenwelzijn. Liefde voor dieren had ik altijd al. Ik herinner me nog dat mijn grootvader eens een mapje voor me had gemaakt met “alle dieren van de wereld” en dat ik mezelf op speciale zomeravonden soms beloonde door in dat mapje te mogen kijken. Daarbij kreeg ik al snel hartpijn bij het besef dat sommige van de dieren uit mijn mapje door toedoen van de mens uitgestorven waren of op weg waren naar uitroeiing. Toen er in de klas eens een discussie georganiseerd werd over dierenrechten, was ik de enige die het onrechtvaardig vond dat dieren gebruikt worden als proefdier om allerlei testen op te doen, vaak voor producten die voor de mens een pure luxe vormen. Omdat vrienden van mijn ouders geregeld vegetarisch aten, begonnen we thuis ook af en toe Quorn te eten in plaats van hamburger of biefstuk. Ik wist dus al dat vleesvervangers best oké waren en ik dacht geregeld na over vegetarisme, maar toch besloot ik telkens dat de opoffering te groot zou zijn. Ik denk dat ik vooral schrik had om ‘anders’ te zijn of al te zeer de aandacht op mezelf te vestigen door een keuze die op dat moment lang niet mainstream was. Ik stelde de keuze dus altijd uit. Tot ik op een dag een kunstig filmpje zag van een slager die een varken aan stukken sneed, allemaal heel mooi in beeld gebracht, bedoeld om zijn ambacht in de verf te zetten. Ik moest bijna overgeven. Toen besloot ik dat het genoeg was. Op mijn negentiende werd ik dus vegetariër.

Na enkele jaren besloot ik ook geen cosmetica of verzorgingsproducten meer te kopen die op dieren getest zijn. Het leek mij absurd dat dieren, waar ook ter wereld, in Europa of in China, moeten lijden voor producten die mensen niet eens echt ‘nodig’ hebben. Door blogs als Naoki wist ik bovendien dat er heel veel andere, kleine en leuke merken zijn met een betere ethos dan de cosmeticagiganten die je overal in de winkels ziet liggen. Merken die begaan zijn met de wereld, mens en dier. Nadat ik besloot vooral aan die merken mijn geld uit te geven, kwam ik via blogs en youtube ook steeds vaker in aanraking met veganisme. Ik kende op dat moment al een aantal mensen die veganist waren, maar had me nog nooit echt verdiept in de beweegredenen erachter. Ik vond veganisme toen ook nog best extreem. Alsof je helemaal niets meer zou mogen eten. Ik begreep bovendien niet wat er dan precies mis was met dierlijke producten als melk, kaas en honing. Toen ik eens googlede “Why I became vegan”, ging er een hele wereld voor me open. Sindsdien hoeft niemand mij meer te overtuigen van wat er mis is met de consumptie van dierlijke producten. Toch zou ik mezelf geen veganist noemen. Sinds geruime tijd eet ik thuis zo goed als 100% plantaardig en probeer ik ook buiten de deur geregeld plantaardig te eten, maar dat lukt (nog) niet altijd. Als je er graag een stempel op plakt – maar dat doe ik liever niet – zou je kunnen zeggen dat ik een flexanist ben.

Goed. Tot hiertoe beperkte mijn groene hart zich dus vooral tot een hart voor dieren. Langzaamaan begon ik mijn blik te verruimen naar andere aspecten van mijn levensstijl, die, daar kwam ik later achter, niet altijd strookten met wat ik theoretisch gezien belangrijk vond. Ik las het boek Talking Dress van Marieke Eyskoot, die me met de neus op de feiten drukte over de omstandigheden waarin fast fashion geproduceerd wordt en me stil deed staan bij de vervuilende productieprocessen en materialen die er in de mode-industrie gebruikt worden. Naar aanleiding van dat boek ging ik me in eerste instantie meer focussen op ethische kledingmerken – merken dus die garanderen dat hun kledij gemaakt wordt door arbeiders die daar een degelijk loon voor krijgen en op een menselijke manier behandeld worden. Een hele tijd later pas kreeg ik ook oog voor duurzame mode en begon ik het niet alleen belangrijk te vinden wie mijn kledij gemaakt had, maar ook hoe en met welke materialen die kledij gemaakt werd. Daar heeft Marieke Eyskoots andere boek, Dit is een goede gids, een boek dat ik zowat beschouw als mijn ‘groene bijbel’, ongetwijfeld een belangrijke rol in gespeeld.

Door me dus geleidelijk aan te verdiepen in andere vormen van ethisch en duurzaam leven, begon ik meer en meer het bredere plaatje te zien. Ik was vegetariër geworden omdat ik geen dieren meer wilde eten, flirtte met het veganisme omdat ik ook op andere vlakken niet wilde bijdragen aan dierenleed. Door die beslissingen verduurzaamde ik onbewust mijn levensstijl, maar dat was op dat moment niet het doel. De gunstige effecten van vegetarisme en veganisme op klimaatverandering waren voor mij nog vooral een leuk extraatje. Door meer boeken, artikels en blogs te lezen en mensen te volgen op sociale media die zich inzetten voor dieren én klimaat, begon het bij mij te dagen dat het een niet zonder het ander kan. De schrijnende foto’s die National Geographic een paar maanden geleden postte over het desastreuze effect van onze afvalproductie op de planeet, maken dat voor mij meteen duidelijk. Als ik zo’n zeepaardje met een wattenstaafje zie ronddrijven, breekt mijn hart. Na het zien van Leonardo Dicaprio’s documentaire Before the Flood was ik helemaal om. De manier waarop wij, en dan denk ik vooral aan ‘wij, Westerlingen’, leven, verwoest deze planeet. Je kan dan wel heel leuk doen over het verduurzamen van je levensstijl, daar ben ik helemaal voor, maar het komt erop neer dat een koerswijziging absoluut noodzakelijk is als we nog iets aan de situatie willen veranderen. Het onrechtvaardige van klimaatverandering en milieuvervuiling is natuurlijk dat, zoals zo vaak, degene met de grootste impact niet het eerste slachtoffer is en daardoor weinig of geen directe gevolgen ondervindt van zijn/haar acties en gedrag. In zekere zin is dat natuurlijk onzin. Iedereen ondervindt gevolgen van klimaatverandering. Terwijl ik dit schrijf, loopt iedereen in België al weken te zweten door ongebruikelijk tropische temperaturen, maar ofwel worden die gevolgen als ‘alleen maar leuk’ gezien (elke dag meer dan 30°, kan niemand iets op tegen hebben, toch?), ofwel worden die helemaal niet aan klimaatverandering gelinkt. En in vergelijking met andere delen van de wereld, waar door de stijging van de zeespiegel verschillende delen land onbewoonbaar geworden zijn en mensen op zoek moeten gaan naar een nieuwe plek om te blijven (pun intended), valt het bij ons allemaal nogal mee.

Uiteindelijk komt het voor mij hier op neer. Als ik beelden zie van een orang-oetan die een bulldozer probeert te stoppen, omdat het  bos waarin hij woont omgehakt is om palmolieplantages op te kunnen neerpoten, wil ik het gevoel hebben dat ik daar zo min mogelijk aan bijdraag. In het beste geval wil ik leven op een manier die zo min mogelijk schade toebrengt aan anderen, hoe groot of hoe klein je dat ook wil interpreteren. Ik ben ervan overtuigd dat ik daarvoor niet moet verkassen naar een hutje in het bos, maar dat een eco-positieve levensstijl net zo goed mogelijk is in een appartement in de stad. Van de podcast die ik hierboven noemde, Het groene hart van, heb ik vooral twee dingen onthouden. In de aflevering met Guido Weijers, een man waar ik nog nooit van gehoord had, refereerde Weijers naar een liedje van een Nederlandse popgroep uit de jaren tachtig. Het liedje heet ‘later is al lang begonnen’ en Weijers haalde het aan om duidelijk te maken dat uitstellen op dit moment geen zin meer heeft. Er is geen later, er is alleen maar nu. Denken dat je ‘misschien volgend jaar wel eens’ zult beginnen met je leven te verduurzamen, is uitstelgedrag met een nefaste invloed. In diezelfde aflevering ging het over Weijers’ motivatie om vegetarisch te eten en hoe hij reageert als mensen hem zeggen dat een individuele actie globaal gezien toch geen zin heeft. Daarop repliceerde hij dat zelfs als dat argument al zou kloppen (uiteraard niet), het er in de grond op neerkomt jezelf de volgende vraag te stellen: “wie wil je zelf zijn?”. Het gaat er niet om hoe groot je impact nu precies is, het gaat erom dat je kunt antwoorden op de vraag “wat heb ik gedaan om deze situatie beter te maken?”. Sindsdien blijft die vraag maar in mijn hoofd spoken. Het antwoord dat ik er voorlopig op heb, is dat ik iemand wil zijn die respect heeft voor de wereld, dieren en mensen, en me daarnaar wil gedragen. Hoe cheesy dat ook mag klinken. Ik wil me gedragen naar wat ik belangrijk vind, geen deel zijn van industrieën waar ik niet achter sta, mijn geld besteden aan bedrijven die een positieve verandering teweeg willen brengen.

Begrijp me niet verkeerd, ik maak ook niet 100% van de tijd de meest duurzame keuzes. Op momenten dat ik me sowieso al niet zo goed voel, loop ik soms vloekend door de supermarkt op zoek naar broodbeleg in een glazen potje en koop ik uiteindelijk toch iets in plastic verpakking. Gedurende de afgelopen jaren heb ik heus niet alleen maar kleren gekocht bij merken die ethisch en duurzaam zijn. Ik neem soms de auto als dat nu eenmaal beter uitkomt en ik douche nog altijd veel te lang, omdat douchen nu eenmaal een moment van ontspanning is voor mij. Soms voel ik me daar achteraf slecht over, maar dat schuldgevoel probeer ik meer en meer om te buigen tot iets positiefs. Het heeft nu eenmaal geen zin om je slecht te voelen als je bv. probeert minder vlees te eten, maar daar niet altijd succesvol in bent. Ik ben ervan overtuigd dat het vooral gaat om de intentie en dat niemand die probeert duurzamer te leven daar elk moment van de dag in slaagt. En dat is niet erg. In sommige gevallen is meedoen inderdaad belangrijker dan winnen.

Als ik deze tekst herlees, wordt mij vooral duidelijk dat mijn buikgevoel nooit veranderd is. Ik heb altijd al belangstelling gehad voor het welzijn van dieren en mensen, voor de natuur en de impact van een kapitalistisch systeem op de gezondheid van natuur, dier en mens. Het bewustzijnsproces dat ik de afgelopen tien jaar heb doorgemaakt (en nog steeds doormaak), heeft er alleen voor gezorgd dat ik dat buikgevoel stelselmatig naar de praktijk ben gaan omzetten. Dat wat ik doe, overeenkomt met hoe ik denk. En dat doe ik zowel voor de wereld rond mij, maar ook voor mezelf.

Als je jezelf hierin herkent,
– of misschien wel helemaal niet, maakt niet uit, doe dan ook maar –
stel jezelf dan ook even die vraag:

Wie wil jij zijn?

#eenplekomtelezen: juni update + nieuwe vs. tweedehands boeken

Wat ik in juni gelezen heb

Juni was niet mijn beste leesmaand. Dat heeft een aantal oorzaken. Dat ik veel last had van nek- en hoofdpijn bijvoorbeeld, maar ook dat ik besliste om me door deze kanjer te wroeten. De verborgen geschiedenis van Donna Tartt is zo’n boek dat ik altijd zal associëren met de boekenkast van mijn moeder. Omdat het er naar mijn gevoel altijd in heeft gestaan (het boek kwam uit in 1992, ik was toen twee jaar) en omdat het zo’n boek is dat omwille van de omvang alle aandacht naar zich toetrekt. Ik had van veel mensen gehoord dat dit echt hun lievelingsboek is en dat ze wouden dat ze het konden ‘on-lezen’, zodat ze het nadien opnieuw voor de eerste keer zouden kunnen lezen. Af en toe hoorde ik ook wel eens iets negatiefs, over ‘te lang’, ‘te saai’, ‘onnodig’, maar ik hou wel van lang uitgesponnen romans die nergens naartoe lijken te gaan, dus ook de negatieve feedback bevestigde voor mij vooral het gevoel dat het stilaan tijd werd dat ik Donna Tartt op mijn lijstje zette.

Achteraf gezien begrijp ik de kritiek. Ik denk niet dat De verborgen geschiedenis een boek is dat iedereen kan plezieren. Ik was vooral gecharmeerd door de focus op Griekse literatuur, waardoor ik me weer even in de lessen Grieks op de middelbare school voelde, en de opbouw van de personages, die bijna allemaal onbetrouwbaar en strontvervelend zijn, maar niet op een afstotende manier. Ik hou meestal helemaal niet van bewust onaangename personages, maar voor de personages van Tartt voelde ik wel wat. Wat het boek voor mij zo goed maakt, is de stijl waarin Tartt schrijft. Wat een mooie zinnen. Ook een pluim voor de vertaling trouwens. Wat mij betreft vier sterren, dit boek. (Maar stiekem ook wel blij dat ik het ein-de-lijk uit heb!)

Tegelijkertijd las ik The Multi-Hyphen Method van Emma Gannon. Juni ’18 = WK voetbal = televisie die vaak aanstaat = minder tijd om geconcentreerd te lezen. Donna Tartt lezen tijdens een voetbalmatch bleek al snel een grote no-no, dus besloot ik mijn e-reader nog eens van onder het stof te halen. Ik kreeg deze e-reader eens voor een verjaardag en heb er sindsdien een haat-liefdeverhouding mee. Ik gebruik hem meestal voor boeken waarvan ik op voorhand weet dat ik ze waarschijnlijk niet zal willen herlezen of voor boeken die moeilijk te krijgen zijn. Ik was al een tijdje aan het wachten op de publicatie van Emma Gannons nieuwe boek – ik luister wel eens naar haar podcast – en met die WK-gekte leek het me het ideale moment om het te lezen. Voor dit soort niet al te zware non-fictie heb ik minder nood aan stilte. De ondertitel van het boek luidt: ‘Work less, create more, and design a career that works for you’. Dat is ook waar het boek over gaat: je tijd nuttiger besteden en daardoor creatiever zijn, op een manier die werkt voor jou. Het is een reflectie op de moderne werkomgeving, op een generatie zonder welomlijnde job, maar met veel /’en in een twitter- of instagrambio. Hoewel het boek nogal repetitief is en de boodschap ook zou kunnen overbrengen in ruim de helft van het huidige aantal pagina’s, vond ik het interessant om te lezen. Ik heb er zeker ook enkele tips van opgestoken die ik dagelijks toepas.

Nieuw vs. tweedehands: waar koop ik mijn boeken?

Hoewel het nu vast logischer geweest was om een betoog af te steken over fysieke vs. e-boeken (komt er ooit misschien nog aan), zou ik het graag hebben over een onderwerp dat door de boeken hierboven in zekere zin eveneens ingeleid wordt. Ik kocht De verborgen geschiedenis voor een paar euro in een kringwinkel, het boek van Emma Gannon kocht ik bij gebrek aan beter op bol.com. Omdat ik omwille van nogal voor de hand liggende redenen een sterke voorstander ben van een circulaire economie, kocht ik mijn boeken tot voor kort het liefst tweedehands. Ik kocht ze in kringwinkels of in de Oxfam bookshop. Toen bekeek ik op een dag deze video van Olivia Pope, waarin ze de voor- en nadelen van nieuwe en tweedehands boeken op een rijtje zet. Waar het, in het kort, op neerkomt, is dat tweedehands boeken inderdaad bijdragen tot een circulaire economie, duurzamer zijn en je er, afhankelijk van waar je de boeken koopt, geld mee doneert aan een goed doel, maar ook dat de boekenindustrie het geld van nieuwe boeken goed kan gebruiken. Als je een nieuw boek koopt, krijgen verschillende actoren in de boekenindustrie (van de auteur tot de uitgever tot de boekverkoper) daar natuurlijk (een beetje) geld voor. Dat is niet zo als je een tweedehands boek koopt. Omdat ik weet dat zowel auteurs als boekhandelaars nu niet meteen zwemmen in het geld, vind ik het wel belangrijk om daar rekening mee te houden.

Ik doe het daarom als volgt. Als ik een bepaald boek wil kopen, kijk ik eerst bij een onafhankelijke boekenwinkel. Aangezien de verkoop van papieren boeken daalt en onafhankelijke boekenwinkels toch de meest kwetsbare schakel zijn in de boekenverkoop, probeer ik die boekenwinkels zoveel mogelijk te steunen. Als ik het betreffende boek daar niet kan vinden, ga ik kijken bij ketens als Fnac en Standaard Boekhandel. Die ketens hebben mijn geld weliswaar iets minder hard nodig, maar ik steun alsnog de auteur met mijn aankoop. Vooral bij beginnende auteurs vind ik dat belangrijk. Als ik het boek ook daar niet vind, bestel ik het online via bol.com of the book depository – als plan C, zo’n beetje. Ik koop ook nog boeken in kringwinkels en andere tweedehands winkels. Daar kijk ik meestal gewoon wat er op dat moment in de rekken staat en laat ik me verrassen. Het leuke van tweedehands boeken is dat ze in vergelijking met een nieuw boek veel minder geld kosten. Daardoor ben je al sneller geneigd om een boek waar je niet helemaal zeker van bent toch te proberen. Op die manier heb ik al veel boeken en auteurs ontdekt die tot mijn favorieten behoren! Doorgaans koop ik dus iets meer nieuwe dan tweedehands boeken, maar ik streef naar een gelijke verdeling van de twee. Daar voel ik me, met alle pro’s en cons in het achterhoofd, het beste bij.

Ik begrijp natuurlijk dat ik vanuit een geprivilegieerde positie spreek: ik heb geld om nieuwe boeken te kunnen kopen. Voor wie een kleiner budget heeft om aan boeken te kunnen spenderen, zijn tweedehands boeken en bibliotheken natuurlijk helemaal prima. En voor wie nu eenmaal dol is op de zoektocht naar een tweedehands boek of graag rondneust in de lokale bibliotheek uiteraard ook. Uit ervaring weet ik dat bibliotheken in mijn geval meestal gelijk staan aan hoge boetes, dus boeken lenen doe ik er weinig. Ik vind het vaak wel leuk om er naar de boeken te kijken en inspiratie op te doen. Ieder zijn meug, of hoe gaat dat gezegde? Hoe staan jullie tegenover nieuwe vs. tweedehands boetes? Of toch liever gewoon naar de bib? Tot volgende maand voor een nieuwe leesupdate!

Groene hotspots in Maastricht

Een paar dagen geleden stond er een dagje Maastricht op de planning. Mijn vriend en ik zijn allebei opgegroeid in Belgisch Limburg en dus zijn we allebei wel bekend met de stad, maar gedurende de laatste jaren zijn er veel leuke nieuwe winkels en eetgelegenheden bijgekomen. Daarom leek het ons leuk om er nog eens een dagje heen te gaan. En leuk was het inderdaad! We zagen ons er zelfs al wonen, stel je voor. Hieronder geef ik je enkele eet- en winkeltips voor als je zelf een dagje Maastricht plant.

Eten en drinken

Lunchen deden we bij de Brandweerkantine. In deze voormalige brandweerkazerne kan je iedere dag terecht voor ontbijt, lunch, hapjes en avondeten. Op de menukaart vind je een aardig aanbod vegetarische en veganistische opties. Ik had al veel positieve dingen gehoord over deze plek, zowel over het eten als over het interieur. De ‘kantine’ is namelijk ingericht met spulletjes uit de tijd dat het pand gebouwd werd. Heel leuk en gezellig! De veganistische opties spraken me niet zo aan en ik koos daarom voor een bagel met creamcheese, granaatappel en munt. Omdat ik amper nog dierlijke producten eet, viel de creamcheese nogal zwaar op mijn maag, maar de combinatie was heel lekker! Gewoon even onthouden dat ik in het vervolg toch beter een vegan gerecht kies. Mijn vriend had een pitta met falafel – niet horen klagen. Een voordeel is ook dat de zaak heel ruimtelijk is. Dat geeft niet alleen een open en ietwat industrieel gevoel, het zorgt er ook voor dat je bijna altijd een plaatsje vindt.

Het was die dag behoorlijk warm en dus gingen we snel op zoek naar een volgend plekje om de schaduw op te zoeken en een drankje te drinken. Dat plekje vonden we bij Kafethéa, een koffiebar en vegan bakery. Hoewel deze zaak veel kleiner is dan de Brandweerkantine, doet het interieur er wel een beetje aan denken. Veel leuke vintage spullen en plantjes (altijd een winnaar!). Bovendien is de toog gevuld met boeken. Ik bedoel, wat wil je nog meer? Omdat het kleiner is, heb je hier ook veel meer het huiskamergevoel. Wij dronken een lekkere huisgemaakte limonade. De verleiding was groot om een portie american pancakes met oreo’s te bestellen, maar gezien mijn creamcheese-maagproblemen lieten we dat wijselijk voor een volgende keer.

Minpunt aan zowel de Brandweerkantine als Kafethéa is dat ze nog plastic rietjes gebruiken. Ik had misschien op voorhand moeten zeggen dat ik er geen wilde, maar als een zaak uit zichzelf geen/papieren/herbruikbare rietjes bij de drankjes meegeeft, vind ik dat toch altijd een plus!

Boeken en tweedehands

Oké, strikt genomen is dit geen groene hotspot, maar ik kan geen bezoek brengen aan Maastricht zonder een stap te hebben gezet in Boekhandel Dominicanen, een immense boekenwinkel gevestigd in de Maastrichtse Dominicanenkerk. Als je er nog nooit geweest bent en van boeken houdt, ga er dan zeker heen! Het aanbod is groot en de temperaturen zijn koel. Je kan er rustig tussen de boeken snuisteren of op zoek gaan naar een bepaald boek zonder dat je je een weg moet banen tussen de andere klanten, zoals in kleinere boekhandels wel eens het geval is. En het ziet er natuurlijk ook best apart uit, een boekhandel in een kerk. Ik kocht er zowaar mijn eerste boek ooit over economie. Nooit gedacht dat dat nog zou gebeuren. Donuteconomie van Kate Raworth gaat over een circulaire economie waarin de natuur niet langer de blinde vlek vormt, maar samen met de mens centraal staat.

Ik had een aantal vintage winkels op de planning staan, maar het was zo warm dat ik geen zin had om naar kleren te kijken, laat staan ze te passen. Die schrapten we dus van het lijstje, maar als je op zoek bent naar vintage kledij in Maastricht, kan je altijd Magnolia Vintage, We-ar vintage of Giensch eens proberen. In de Brandweerkantine doen ze om de zoveel tijd in samenwerking met Magnolia Vintage een kilosale. Als je liefst tweedehands/vintage koopt, loont het dus vast om hun Facebookpagina in het oog te houden.

In plaats van de geplande vintage winkels, brachten we een bezoekje aan Kringloop Zuid. Deze kringwinkel ligt even buiten het centrum, maar als je geluk hebt, vind je hier hele leuke dingen. Ik scoor er altijd een aantal boeken – zo ook deze keer. In Belgische kringwinkels vind ik in de boekenafdeling eigenlijk nooit wat, maar hier moet ik zelfs heel kieskeurig zijn of ik kom met tien boeken aan de kassa. Een tijd geleden kochten we hier ook onze eettafelstoelen, voor een prikje. De buit bestond behalve twee boeken uit een theepot die goed van pas komt om mijn losse thee in te bewaren. Over de voor- en nadelen van nieuwe vs. tweedehands boeken komt er volgende week trouwens een artikel online.

Na het schrijven van deze post wil ik eigenlijk meteen weer terug! Ik vind Maastricht echt zo’n leuke stad. Wat zijn jullie favoriete hotspots in Maastricht?

#meiplasticvrij – terugblik

Een paar weken geleden schreef ik al eens een #meiplasticvrij update. Toen waren we halfweg. Nu we inmiddels alweer midden juni zijn, leek het me het geschikte moment om terug te blikken op een volledige maand plasticvrij (dat was tenminste het doel), hoe het ons bevallen is en hoe we ondertussen omgaan met plastic afval. 

foto OHNE, verpakkingsvrije winkel Gent

Alles wat ik in die vorige post schreef, geldt nog steeds. Dat het confronterend is als je eenmaal let op de hoeveelheid plastic die wij dag in dag uit consumeren. Dat het verrijkend en motiverend is om op zoek te gaan naar alternatieven. Dat het soms somber stemt, omdat je voortdurend tegen de stroom in moet zwemmen. Als ik terugblik op die plasticvrije maand, overheerst bij mij vooral een positief gevoel. Ik vond het leuk om andere dingen te proberen, nieuwe winkels te bezoeken, bewuster te zijn van mijn impact. Ik ben ervan overtuigd dat dat ook de sleutel is om het vol te houden en het een deel te laten worden van je levensstijl. Zodra het niet meer leuk is en plastic ontwijken enkel nog als een zware opdracht aanvoelt, wordt het ongetwijfeld veel moeilijker om ermee door te gaan. Daarom is het ook belangrijk dat je de druk bij jezelf niet te groot laat worden. Het is geen ramp als je af en toe niet anders kan dan iets te kopen dat verpakt zit in plastic. Voor een perfectionist als mezelf is dat soms moeilijk te aanvaarden, maar als je jezelf voortdurend kwalijk neemt wat je zogenaamd ‘niet goed’ doet in plaats van te focussen op wat je wel ‘goed’ doet, raak je vroeg of laat gedemotiveerd en sla je het roer waarschijnlijk weer in de omgekeerde richting om. Er is ook niet zoiets als ‘niet goed’ en ‘wel goed’. Doe gewoon wat je kan, waar jij je comfortabel bij voelt. Ook kleine veranderingen kunnen soms belangrijk zijn. Streven naar minder plastic is geen race naar perfectie. Wij kopen bijvoorbeeld ook nog gewoon voorverpakte tortilla’s, omdat we niet zo’n helden zijn met deeg en zulke dingen moeilijk vinden om zelf te maken. Ik zou me nu dus blind kunnen staren op die plastic verpakking van die tortilla’s die we alsnog kopen en me daar slecht door voelen, terwijl het voor 90% van onze boodschappen wél gelukt is om plastic verpakkingen te ontwijken. Oké, je moet op zoek blijven gaan naar alternatieven, maar zolang je die nog niet gevonden hebt, focus je maar beter op de positieve dingen.

Onze boodschappenroutine is gedurende de maand mei en (spoiler!) de dagen sindsdien niet veel veranderd. Eten kopen we gespreid. Havervlokken, andere ontbijtgranen, pasta, rijst, etc. halen we bij de verpakkingsvrije winkel, fruit en groenten op de biomarkt. Sinds ik ontdekte dat er in de verpakkingsvrije winkel fruit en groenten geleverd worden op dinsdag, ga ik op die dag soms ook naar daar om aardbeien te kopen. Aardbeien vinden zonder plastic doosje bleek namelijk een hele opgave. De verpakkingsvrije winkel is voorlopig de enige plaats waar ik ze vond met een kartonnen verpakking. Als we onvoorzien nog extra groenten nodig hebben, halen we die weliswaar in de supermarkt, maar dan enkel zonder plastic verpakking. Water drinken we gewoon van de kraan en onderweg gebruik ik een herbruikbare waterfles. Voorts drink ik enkel (losse) thee en af en toe limonade uit een glazen flesje. Plantaardige melk kopen we nog in de gewone supermarkt, maar misschien probeer ik het binnenkort wel eens zelf te maken. Als ik op een dag heel moedig ben.

foto bioMARKT Gent Sint-Pieters

Ook in de badkamer en de keuken hebben we een aantal veranderingen doorgevoerd. De huidverzorgings- en make up-producten die ik nog had, gebruik ik op en vervang ik door alternatieven in glas. Mijn reguliere tandenborstel heb ik aan de kant gezet voor een bamboe exemplaar dat overigens verrassend goed bevalt! Shampoo gebruiken we ook op en gaan we nadien bijvullen in de verpakkingsvrije winkel of vervangen we door shampoobars. Hetzelfde geldt voor douchegel. Zodra mijn scheermesjes op zijn, stap ik over op een safety razor en binnenkort hoop ik ook wasbare wattenschijfjes en maandverband uit te testen. Het enige waar we in de badkamer nog tegenaan kijken is onze tandpasta. Ik gebruik intussen eentje die natuurlijker is dan de doorsnee tandpasta, niet op dieren getest en vegan, maar helaas wel verpakt in een plastic tube. Ik heb online wel al enkele alternatieven gevonden, maar sta dan weer weigerachtig tegenover het gebrek aan fluoride (hoewel ik onlangs las dat fluoride ook nadelen heeft).

Onze wasjes doen we met het vloeibare wasmiddel van Seepje, gemaakt van superschillen uit Nepal en dus veel zachter voor je kleding en voor het milieu. Helaas zit die van ons in een (gerecycleerde) plastic fles. Die gaan we dus waarschijnlijk hergebruiken in de verpakkingsvrije winkel. Als wasverzachter (heb je trouwens niet echt nodig, maar ik hou wel van zachte, welriekende wasjes) gebruik ik azijn (opnieuw uit de verpakkingsvrije winkel) en enkele druppels lavendelolie. Werkt prima! Voorheen gebruikten we een wasverzachter van Ecover, maar sinds het bedrijf overgenomen is door de multinational SC Johnson, koop ik er sowieso liever geen producten meer van. Ook ons afwasmiddel en het product voor de vaatwasser gaan we bijvullen. Om te kuisen wil ik binnenkort eens experimenteren met een mengsel van azijn, water en essentiële olie – spannend!

foto’s bioMarkt Gent Sint-Pieters

Om Mei Plasticvrij met een dramatische vraag te besluiten: heeft het ons leven veranderd? Ja en neen. De actie kwam voor ons op het juiste moment, aangezien mijn vriend en ik al aan het nadenken waren over onze (plastic) afvalberg, maar nog een duwtje in de rug nodig hadden. We hebben niet meteen de ambitie om volledig zero waste te gaan (je weet wel, die mensen die het afval dat ze gedurende een jaar produceren kunnen verzamelen in een kleine mason jar), maar blijven er wel zoveel mogelijk aan doen om ons plasticverbruik tot een minimum te beperken. Als we naar onze vuilniszak kijken, lijkt dat ook aardig te lukken. Terwijl we voorheen bijna iedere week een volle vuilniszak buitenzetten, komen we er nu véél langer mee toe. En dat bovendien zonder dat we het gevoel hebben dat we drastische of echt moeilijke veranderen hebben moeten doorvoeren. Het gaat, denk ik, vooral om kleine dingen. Je hoeft je leven niet volledig om te gooien om resultaat te zien.

Een gevolg van ons voornemen om zo weinig mogelijk plastic te kopen, is trouwens dat we gewoonweg veel minder kopen. Snoepjes, koekjes, chips? Hebben we in principe niet nodig en kopen we dus ook niet of alleszins veel minder. Maakt het ook nog eens gezonder. Het aanbod in de supermarkt is veel beperkter en dus kom je minder snel thuis met dingen die je eigenlijk toch niet echt nodig had. Keuzestress hoort er dus ook niet meer bij! Op die manier vang je ook de meerprijs van bv. biologische fruit en groenten op. In principe kopen we nu minder, maar betere producten en houden onze uitgaven zich daardoor in evenwicht. Om een lang verhaal kort te maken: ik denk niet dat we nog terug gaan naar hoe we voor Mei Plasticvrij met afval omgingen. In de eerste plaats omdat we echt bewust zijn van de noodzaak ervan, maar ook omdat het leuk is en veel energie geeft. Dat betekent niet dat we onder alle omstandigheden plasticvrij leven, maar we doen wel ons best. En dat is, altijd, het belangrijkste.

#eenplekomtelezen – mei update

Een plek om te blijven is vooral een blog over duurzaam en (licht)groen leven, maar omdat boeken en literatuur mijn andere grote passie zijn, leek het me leuk om ook daar af en toe wat over te schrijven. Om het allemaal wat overzichtelijk te houden, bedacht ik #eenplekomtelezen, een maandelijkse update waarin ik vertel over de boeken die ik die maand gelezen heb of waarin ik andere boekgerelateerde content deel. Hier komt dus de eerste! 

Zoals ik in eerdere blogposts al schreef, stond mei vooral in het teken van onze verhuizing. Verhuizen betekent stress. En stress betekent comfort reads. De Harry Potter-serie is voor mij de ultieme comfort read. Omdat ik de serie al zo vaak gelezen heb, ken ik het verhaal, maar weet ik dus ook dat ik me in een wereld onderdompel waar ik me veilig in voel. Het fijnste aan de Harry Potter-boeken is voor mij dan ook niet de spanning van de verhaallijn, maar zijn net die momenten waarop er zo goed als niets gebeurt, momenten waarin Harry, Ron en Hermione gewoon op Hogwarts zijn en J.K. Rowling op magistrale wijze (ja, fan hoor) haar wereld en personages opbouwt. Harry Potter and the Goblet of Fire was voorheen zeker niet een van mijn favorieten uit de reeks, maar ik heb er deze keer veel meer van genoten dan ik verwacht had. Ik vind de Quidditch World Cup sowieso een heel leuk begin van het boek, maar ook de relatie tussen Harry en Sirius wist mij deze keer veel meer te raken. Leuk hoe bij elke herlezing andere dingen opvallen en naar de voorgrond treden.

Tot een paar jaar geleden las ik voornamelijk boeken in het Nederlands, maar mijn liefde voor Nederlandstalige auteurs ebde langzaam maar zeker weg. Omdat ik het gevoel had dat er vooral aandacht was voor een bepaald soort boeken: door blanke, zelfgenoegzame mannen voor blanke, zelfgenoegzame mannen. Dat soort boeken hoef ik niet meer. Onder invloed van booktube (lees: youtubers die video’s maken over boeken) begon ik meer en meer Engelstalige boeken te lezen en kwam mijn liefde voor lezen en literatuur weer terug. Omdat ik ook boeken recenseer voor Mappalibri kreeg ik een tijd geleden De avond is ongemak van Marieke Lucas Rijneveld in handen, en onder invloed daarvan ging ik op zoek naar nieuwe, vrouwelijke stemmen in de Nederlandse literatuur. Marjolijn van Heemstra is daar ongetwijfeld een van. En we noemen hem is het relaas van een zoektocht naar een mysterieus familielid waar door de jaren heen een mythe over ontstaan is die niemand nog kan verifiëren of ontrafelen. Het is een toegankelijke reflectie over geschiedenis en de kracht van verhalen, een boek dat zich afvraagt wat het betekent om een kind te krijgen in een wereld waarin de lijn tussen waarheid en leugen steeds vager wordt. Omwille van die onderwerpen vond ik het een heel interessant boek, mooi geschreven ook. Gedurende de tweede helft begon het wel wat te sleuren en moest ik vaker op zoek gaan naar motivatie om weer verder te lezen.

Een ander boek dat zeker op het lijstje van vernieuwende, Nederlandstalige aanwinsten mag is Concept M van Aafke Romeijn. Tijdens het lezen was ik ervan overtuigd dat dit mijn lievelingsboek van de maand zou worden. Werd het uiteindelijk niet, maar het geeft wel aan hoe leuk ik dit boek vond. Elders schreef ik al uitgebreider over waarom dit zo’n goed boek is, maar ik vat het hier nog even samen. Concept M is een politieke science fiction over Nederland in het jaar 2020. In dat Nederland lijden steeds meer en meer mensen aan de ziekte kleurloosheid; een ziekte die ervoor zorgt dat ze afhankelijk zijn van dure kleurstofampullen om te overleven. De vraag ontstaat of de maatschappij wel voor die kosten moet opdraaien. Het Nederland van Concept M lijkt dus wel een omkering van het Nederland van nu. Het spel met te veel kleur of te weinig geeft de roman een interessante gelaagdheid. Bovendien is het ook gewoon goed geschreven, in een toegankelijke rechttoe rechtaan-taal die niet aan literariteit inboet. Aan wie graag romans leest die spelen met engagement en subtiele politieke reflectie, zou ik Concept M zeker aanraden.

En dan, trommelgeroffel, het beste boek van de maand, met kilometers voorsprong: When I Hit You: Or, the Portrait of the Writer as a Young Wife van Meena Kandasamy. Dit boek is, zoals de titel al zegt, een portret van een pas getrouwde schrijfster. Het is ook een boek over huiselijk geweld. Daarom had ik aanvankelijk een beetje schrik om eraan te beginnen. Boeken met zulke onderwerpen zijn vaak (vanzelfsprekend) nogal zwaar en overweldigend. Dat was dit boek inderdaad, maar niet op een negatieve manier. Wat ik er zo goed aan vind, is dat het de mechanismen van emotioneel en fysiek misbruik toont op een manier waarop de verscheurdheid van het slachtoffer heel behapbaar wordt. “Waarom liep je niet gewoon weg?”, een vraag die veel mensen blijkbaar stellen als slachtoffers vertellen over huiselijk geweld, krijgt in dit boek een duidelijk antwoord. Het hoofdpersonage is een intelligente vrouw uit de Indische middenklasse. Daarmee ontkracht dit boek dus het cliché dat enkel kansarme vrouwen, aan de onderkant van de samenleving, slachtoffer zouden zijn van huiselijk geweld. Er zijn nog tal van andere redenen waarom ik denk dat iedereen dit boek zou moeten lezen: omdat het een reflectie is op het maatschappelijke draagvlak van misbruik, op de manier waarop de westerse intellectuele geschiedenis misbruik negeert of zelfs verheerlijkt. Ik heb sinds lange tijd niet meer zoveel gevoeld als tijdens het lezen van When I Hit You. Geleerd trouwens ook. Gewoon lezen dus.

Als je geïnteresseerd bent in meer recensies of boekentips, kan je me altijd volgen op mijn instagram @lookslikedbooks waar ik (om het wat gescheiden te houden) enkel post over boeken. Veel leesplezier!

 

#meiplasticvrij – halftijdse update

Ik hoorde relatief laat over Mei Plasticvrij, een maand in het leven geroepen om ons bewuster te maken van ons plasticverbruik en te tonen dat het niet eens zo moeilijk is, dat afvalbewuster leven. Ik en mijn vriend wilden graag meedoen, ondanks ons gebrek aan voorbereiding. In het verleden hadden we wel al eens halfslachtige pogingen gedaan om ons gebruik van plastic te verminderen, maar die pogingen bleven vooral pogingen in ons hoofd eerder dan dat ze ook werkelijk naar de praktijk werden omgezet. Nog steeds onder de indruk van Leonardo Dicaprio’s documentaire Before the flood (aanrader!), besloten we deze keer onze ideeën over plasticvervuiling ook daadwerkelijk naar de praktijk om te zetten. Zo gezegd, zo gedaan dan maar?

Het begin van mei stond in het teken van onze verhuizing – haat, haat, haat verhuizen, trouwens. Blijkt dat een plasticvrije verhuizing niet zo vanzelfsprekend is. Nieuwe spullen kopen, afhaalmaaltijden want geen tijd om zelf eten te maken, drank voor verhuizers want zo’n flesje of blikje is toch handiger dan kraantjeswater. Ook schoonmaakmateriaal bleek niet zo makkelijk te vinden zonder plastic. Al hadden we onszelf voorgehouden dit extra plasticverbruik niet als een mislukking te zien (verhuizen is een factor die in een normale maand niet zou meespelen), toch werden we meteen met de neus op de feiten gedrukt: plastic is werkelijk overal.

Onze verhuis betekende echter ook dat we nu dichtbij een van twee de vestigingen van Ohne wonen, de verpakkingsvrije winkel van Gent. Kwam in deze plasticvrije maand wel van pas dus. En gaf ons hoop om de maand die toch een beetje in mineur begonnen was met goede moed verder te zetten. Wij dus met onze herbruikbare verpakkingen naar de winkel. Het systeem bij Ohne is heel eenvoudig: je weegt op voorhand de verpakkingen die je hebt meegebracht en vult ze vervolgens met de producten die je wil kopen. Easy peasy. Onze conclusie na een aantal bezoeken: heel handig voor dingen als pasta, rijst, ontbijtgranen, noten en koffie en thee. Minder handig voor groenten en fruit (aanbod is beperkt) en plantaardige zuivelalternatieven. We blijven ook na deze maand zeker teruggaan naar Ohne, maar het is (tenminste voor ons) niet realistisch om er al onze boodschappen te doen.

Wat we niet vinden bij Ohne, kopen we in de reguliere supermarkt of op de markt. Eerst dachten we eraan om groenten en fruit via een wekelijks groentepakket aan te kopen. Zulke pakketten zijn in de regel verpakkingsvrij, biologisch en je koopt je groenten en fruit (bijna) rechtstreeks van de boer en stimuleert dus de korte keten. In de regio rond Gent vind je zulke pakketten bijvoorbeeld bij De Wassende Maan en de Kollebloem. Uiteindelijk hebben wij ervoor gekozen om onze groenten en fruit toch elders te halen, omdat we liever zelf kiezen welke groenten we eten en welke hoeveelheden we daarvan kopen. Maar het is op zich een goed alternatief voor groenten uit de supermarkt, dus als je graag groenten ontdekt die je misschien zelf niet snel zou kopen, loont het zich om eens een groenteabonnement te proberen. Wij halen onze groenten en fruit intussen op de bioMARKT op het Maria-Hendrikaplein aan het Sint-Pietersstation. Alle voordelen van een groenteabonnement (biologisch, verpakkingsvrij en korte keten), meer dan keuze genoeg en bovendien krijgt de boer die de groenten voor je kweekt er een gezicht. Bij Bruud, de Gentse bakker die op dezelfde markt staat, krijg je trouwens twintig cent korting als je je broodzak recycleert en de volgende keer weer meebrengt.

Halftijdse conclusie?

Met stip op een: het besef van hoeveel plastic je als individu verbruikt is overweldigend. Ik denk dat iedereen zich er wel een beeld bij kan vormen dat hij/zij veel afval produceert, maar als je je voor een tijdje ook echt focust op het verminderen van dat afval realiseer je je pas echt wat je zelf verbruikt. En dat is veel meer dan het beeld dat je op voorhand had. In die zin is Mei Plasticvrij alvast voor ons een meer dan geslaagd initiatief.

Op twee: hoe moeilijk het soms is om vooruit te willen in een samenleving die van duurzamer leven geen prioriteit maakt. Dat klinkt misschien zwaar en negatief en er bestaan natuurlijk al heel eenvoudige alternatieven voor leven met plastic die heel goed werken (denk aan verpakkingsvrije winkels, groentepakketten, lokale markten), maar over het algemeen is het gebruik van plastic overal zo vanzelfsprekend geworden, dat het soms vooral dweilen met de kraan open is. Dat neemt natuurlijk niet weg dat het wel degelijk zin heeft om het toch te proberen, maar ik denk dat het belangrijk is om aan te kaarten dat een plasticvrij leven heus niet vanzelfsprekend is. Deze conclusie geldt overigens niet alleen voor plasticvrij consumeren, maar geldt voor elke vorm van bewuster en duurzamer leven.

Op drie: dat we er graag mee verder doen. Ondanks de ‘moeilijkheden’ die Mei Plasticvrij met zich meebrengt, voelen we heel sterk de noodzaak ervan. Bovendien is het ook gewoon heel leuk en motiverend om je afvalzak leeg (lees: leger) te zien blijven. En een hobbelige weg is natuurlijk ook gewoon een weg.

Fotocredits: Natgeo instagram, Gondola, Het Zero Waste Project

Earth Day 2018 – vijf kleine veranderingen met een grote impact

Het is vandaag 22 april 2018, Earth Day. Geen betere dag te vinden voor een eerste post. In dit artikel geef ik je vijf tips, vijf kleine dingen die je zelf kunt doen en die eigenlijk niet zoveel moeite of energie vergen, maar toch een grote impact hebben. Omdat je heus geen doorwinterde wereldverbeteraar hoeft te zijn om een steentje bij te dragen.

Maar eerst: wat is Earth Day nu precies? Earth Day, of in het Nederlands gewoon Dag van de Aarde, is een wereldwijd jaarlijks terugkerend evenement. Doel van deze dag is om mensen te laten stilstaan bij hun gedrag als consument en welke impact dat gedrag heeft op de aarde. Zelf vind ik deze reminder erg nuttig. Hoewel ik me best bewust ben van de impact van mijn consumentengedrag, durf ik me soms ook te verliezen in de constante drang naar meer. Meer willen, meer kopen. En ik veronderstel dat ik daar niet alleen in ben. Een iniatief als Earth Day drukt je vervolgens weer even met de neus op de feiten, want ook al ken je die al, zo’n jaarlijkse herinnering haalt ze toch weer even van onder het stof.

Dit jaar focust Earth Day op het (overbodige) gebruik van plastic. Plasticvervuiling brengt niet alleen schade toe aan het land en de oceanen, het heeft ook een enorm negatieve impact op het leven van dieren (in en uit het water) én op onze eigen gezondheid. Mijn eerste twee tips gaan dan ook over het verminderen van plastic!

1) Koop alleen wat je echt nodig hebt

Dit lijkt misschien een evidentie, maar dat is het in de praktijk echt niet. Slimme marketingcampagnes doen ons graag geloven dat we van alles nodig hebben, maar is dat echt wel zo? Die vraag kun je je stellen op tal van vlakken, gaande van voeding tot kleding en spullen in het algemeen. Ik zeg niet dat iedereen nu meteen een hardcore minimalist moet worden – ben ik zelf immers ook niet -, maar het bespaart je geld, ruimte en allerlei verpakkingen als je je probeert te beperken tot de basis. Maak bijvoorbeeld eens een lijstje voor je naar de supermarkt gaat, of kijk eens naar je kleerkast voor je een nieuw kledingstuk koopt. Op die manier verklein je de kans dat je impulsief dingen koopt die je eigenlijk niet nodig hebt. Als je bijvoorbeeld wel echt iets kunt gebruiken, maar slechts voor een keer, neem nu een boormachine, kan je eerst kijken of je die niet van iemand kunt lenen.

2) Kijk na of er van de dingen die je wilt kopen een variant bestaat zonder (plastic) verpakking

Als je dan toch iets wilt kopen of gewoonweg nodig hebt, kijk dan of het ook zonder plastic kan. Of nog beter: zonder verpakking. Daar hoef je echt niet zoveel moeite voor te doen. Als je bijvoorbeeld een tros tomaten koopt in de supermarkt, kies dan de variant zonder verpakking. In een groot aantal steden heb je tegenwoordig verpakkingsvrije winkels. Super! Maar het is natuurlijk niet voor iedereen weggelegd om daar zijn of haar boodschappen te doen. Probeer je alleszins bewust te worden van de grote hoeveelheid verpakking die je als consument aankoopt en daarna weer in de vuilnisbak gooit.

Minderen met plastic geldt trouwens heus alleen niet voor voedsel. Misschien kun je ook overstappen naar verpakkingsvrije zeep en andere verzorgingsproducten? Denk na wat voor jou haalbaar is, maar laat je bij je volgende aankoop vooral verleiden door deze leuke solid zeepjes van Lush! (Elke verpakking die je bij Lush koopt, kan je trouwens terugbrengen naar de winkel. Voor elke vijf potjes die je terugbrengt, krijg je bovendien een gratis gezichtsmasker.)

3) Probeer zo weinig mogelijk water te verspillen

Waterverspilling is iets waar ik zelf ook echt nog bewust mee bezig moet zijn. Ik dacht bijvoorbeeld dat ik “echt niet zo lang” douch, tot ik het eens getimed heb: bleek dat ik gemiddeld 25 minuten onder de douche sta. Dat kan dus echt wel beter. Nu probeer ik maximaal een kwartier onder de douche te staan en die tijd steeds verder af te bouwen. Dat zou ik jou ook aanraden. Ga niet ineens van 25 naar 5 minuten, die overgang is veel te groot, maar probeer de tijd die je onder de douche spendeert geleidelijk te verminderen. Nog zo’n ding waar je makkelijk water mee kunt besparen: tanden poetsen. Draai gewoon de kraan dicht terwijl je je tanden poetst, heel eenvoudig, maar het maakt een groot verschil.

4) Trek elektrische toestellen die je niet gebruikt uit het stopcontact

Nog zo’n evidentie, maar toch: hoe vaak vergeet je je telefoonoplader uit het stopcontact te halen? Of laat je die er gewoon insteken omdat het gemakkelijker is? Zulke dingen verbruiken niet alleen veel stroom, ze zijn ook nog eens gevaarlijk. (‘Veel stroom’ is natuurlijk relatief. Zo’n oplader verbruikt voor jou persoonlijk misschien niet zoveel, maar bedenk je maar eens dat er miljoenen of miljarden van die opladers continu in het stopcontact zitten.)

Heb je andere apparaten die je niet dagelijks gebruikt? Ik denk bv. aan een microgolfoven, radio, etc. Haal ze uit het stopcontact op de momenten dat je ze niet nodig hebt.

5) Beperk je vleesconsumptie

Last but not least: vlees. Deze afbeelding vat het al goed samen. Vleesconsumptie is enorm belastend voor het klimaat. Probeer daarom eens wat minder vlees te eten. Je hoeft niet meteen volledig vegetarisch te gaan eten (super als je het wel doet trouwens!), maar enkele dagen per week je maaltijd vegetarisch of zelfs veganistisch maken, is al een hele stap in de goede richting. Je vindt tegenwoordig overal eenvoudige vegetarische gerechten, dus laat je inspireren om het zelf ook eens te proberen.

Fotocredits: Accuweather, hetkanwel, Lush, Nudge.